admin Pytanie o to, czy Izrael rzeczywiście jest w stanie zniszczyć irański program jądrowy, od lat powraca w analizach strategicznych, debatach politycznych i spekulacjach medialnych. Z jednej strony Izrael dysponuje nowoczesnymi siłami zbrojnymi, wywiadem o światowej renomie i doświadczeniem w prowadzeniu precyzyjnych operacji o charakterze strategicznym. Z drugiej strony irański program nuklearny przez dekady był nie tylko obiektem intensywnego rozwoju, ale też skutecznie chronionym, rozmieszczonym w wielu lokalizacjach i zorganizowanym w taki sposób, by przetrwać atak militarny. Samo pytanie nie dotyczy więc wyłącznie technicznych zdolności bojowych, lecz również szerszego kontekstu politycznego, dyplomatycznego, logistycznego i operacyjnego.
Izrael wielokrotnie w przeszłości udowadniał, że nie zawaha się przed użyciem siły militarnej, jeśli zagrożone jest jego istnienie lub bezpieczeństwo narodowe. Przykładami są zniszczenie irackiego reaktora Osirak w 1981 roku oraz bombardowanie syryjskiego reaktora w Dajr az-Zaur w 2007 roku. Obie te operacje miały na celu zapobieżenie potencjalnemu uzyskaniu przez te państwa broni jądrowej. Jednak sytuacja Iranu jest znacznie bardziej skomplikowana – zarówno pod względem technologicznym, jak i politycznym. Irański program jądrowy jest znacznie bardziej rozproszony, głęboko ukryty, a jego elementy są często zlokalizowane w twardych schronach wykutych w górach, takich jak ośrodek w Fordow, który znajduje się setki metrów pod powierzchnią ziemi.
Izrael dysponuje flotą nowoczesnych myśliwców, w tym zmodernizowanych F-15 i F-16, a także samolotów F-35, które mają zdolność operowania w środowisku silnie bronionym. Posiada również szeroką gamę precyzyjnych bomb penetrujących, takich jak tzw. „bunker busters”, które zostały opracowane z myślą o niszczeniu podziemnych instalacji. Jednak skuteczność takiego ataku byłaby ograniczona ze względu na rozmiar i stopień zabezpieczenia wielu irańskich ośrodków. Jednorazowe uderzenie prawdopodobnie nie zdołałoby całkowicie zniszczyć całej infrastruktury, zwłaszcza że część z niej znajduje się w miejscach, które są trudne do zlokalizowania lub znajdują się na terenie cywilnym, co wiązałoby się z ogromnymi stratami ubocznymi.
Logistyka takiej operacji również stanowi poważne wyzwanie. Izraelskie siły powietrzne musiałyby przelecieć nad terytorium kilku państw, by dotrzeć do Iranu – w tym Jordanii, Iraku lub Arabii Saudyjskiej. Choć możliwe jest przeprowadzenie takiej misji z użyciem powietrznych tankowców, operacja byłaby logistycznie złożona, wymagałaby skoordynowania wielu elementów i utrzymania pełnego zaskoczenia, co w dobie globalnych systemów wczesnego ostrzegania, satelitów i dronów jest trudniejsze niż kiedykolwiek wcześniej.
Irańska obrona powietrzna w ostatnich latach została wzmocniona, m.in. dzięki systemom rakietowym średniego i dalekiego zasięgu. Choć nie dorównują one zachodnim odpowiednikom, to jednak stanowią poważne zagrożenie dla izraelskich samolotów, zwłaszcza podczas odwrotu po zakończonym ataku. Ryzyko zestrzelenia maszyn oraz konieczność przeprowadzenia wielu fal ataków w celu neutralizacji całej infrastruktury sprawia, że każda taka operacja byłaby obarczona wysokim poziomem ryzyka.
Kolejnym istotnym aspektem jest poziom zaawansowania irańskiego programu nuklearnego. Według dostępnych analiz Iran zgromadził wystarczającą ilość wzbogaconego uranu, by w relatywnie krótkim czasie – mierzonym w miesiącach – móc stworzyć broń jądrową, jeśli zapadnie taka decyzja polityczna. To oznacza, że czas reakcji na ewentualne działania Iranu jest bardzo krótki, co z kolei zwiększa presję na możliwe prewencyjne uderzenie ze strony Izraela. Jednak zniszczenie zapasów uranu czy instalacji wirówek nie oznacza całkowitego zatrzymania programu. Iran dysponuje wiedzą, personelem i technologią, które pozwolą mu szybko odbudować utracone zdolności, być może nawet z większą determinacją niż wcześniej.
Z punktu widzenia strategicznego uderzenie na Iran mogłoby również przynieść Izraelowi negatywne konsekwencje geopolityczne. Państwa regionu, nawet jeśli obawiają się irańskiego programu nuklearnego, niekoniecznie poparłyby otwarcie izraelskie działania militarne. Atak mógłby zostać uznany za naruszenie suwerenności państwa, wywołując falę protestów na arenie międzynarodowej. Co więcej, Iran z całą pewnością odpowiedziałby asymetrycznie, aktywizując swoich sojuszników w regionie – takich jak Hezbollah w Libanie czy palestyńskie grupy zbrojne w Gazie – co doprowadziłoby do wybuchu konfliktów na kilku frontach jednocześnie.
Iran nie tylko dysponuje armią i rakietami zdolnymi do rażenia celów w Izraelu, ale także rozbudowaną siecią sił proxy w regionie – od Iraku, przez Syrię, po Jemen. Zniszczenie instalacji nuklearnych mogłoby wywołać skoordynowaną odpowiedź w postaci masowych ataków rakietowych, aktów terrorystycznych oraz cyberataków, które uderzyłyby w izraelską infrastrukturę krytyczną. Izrael musiałby więc przygotować się na wojnę o charakterze regionalnym, która mogłaby potrwać tygodnie, jeśli nie miesiące, i mieć poważne konsekwencje społeczne oraz gospodarcze.
Nie bez znaczenia pozostaje też aspekt prawno-międzynarodowy. Atak na Iran, jeśli nie byłby poprzedzony wyraźnym i potwierdzonym aktem agresji ze strony Teheranu, zostałby uznany za uderzenie prewencyjne, a więc działanie kontrowersyjne z punktu widzenia prawa międzynarodowego. Nawet jeśli część państw Zachodu nie wyraziłaby jednoznacznego sprzeciwu, otwarte poparcie dla takiego ataku byłoby trudne do uzyskania. Izrael musiałby się więc liczyć z osłabieniem swojej pozycji międzynarodowej, szczególnie w instytucjach takich jak ONZ, które mogłyby nałożyć sankcje lub inne środki nacisku.
W kontekście powyższych trudności warto także zauważyć, że izraelska strategia wobec Iranu nie opiera się wyłącznie na opcji militarnej. Od lat Tel Awiw prowadzi zakrojoną na szeroką skalę kampanię sabotażową, wywiadowczą i cybernetyczną, mającą na celu spowolnienie lub zablokowanie rozwoju irańskiego programu jądrowego. Do najbardziej spektakularnych akcji należą zamachy na irańskich naukowców jądrowych, eksplozje w instalacjach nuklearnych oraz ataki hakerskie na systemy wirówek. Tego rodzaju działania są mniej ryzykowne politycznie i militarystycznie, a jednocześnie pozwalają na osiąganie konkretnych efektów operacyjnych.
Oczywiście operacje wywiadowcze mają swoje ograniczenia – nie są w stanie całkowicie wyeliminować zagrożenia, mogą jedynie je odwlekać. To prowadzi do sytuacji, w której Izrael balansuje między opcją ataku zbrojnego a prowadzeniem działań w cieniu, starając się znaleźć optymalny moment na ewentualne zdecydowane działanie. Problem polega jednak na tym, że ten moment może nigdy nie nadejść w sposób idealny – Iran nauczył się funkcjonować w warunkach presji i zagrożenia, a jego program, choć narażony na ciągłe przeszkody, stopniowo zbliża się do punktu, z którego nie będzie już odwrotu.
Dlatego pytanie o to, czy Izrael naprawdę może zniszczyć irański program nuklearny, wymaga rozróżnienia pomiędzy fizyczną możliwością wykonania takiej operacji a jej strategiczną skutecznością. Samo uderzenie, nawet najbardziej precyzyjne i potężne, nie gwarantuje całkowitego unicestwienia programu, który został zaprojektowany właśnie z myślą o przetrwaniu takiego scenariusza. Dodatkowo, atak może przynieść więcej szkód niż korzyści, prowadząc do regionalnego chaosu i długotrwałego konfliktu o nieprzewidywalnych konsekwencjach.
Izrael musi również uwzględniać czynniki wewnętrzne – społeczne nastroje, gotowość obywateli na konsekwencje wojny, a także realne ryzyko eskalacji w sytuacji, gdy jego terytorium stanie się celem tysięcy rakiet. Społeczeństwo izraelskie, choć zahartowane w licznych konfliktach, nie jest odporne na długotrwałą destabilizację. Każda decyzja o ataku wymaga nie tylko precyzyjnego planu wojskowego, ale też kalkulacji długofalowych skutków dla państwa, jego gospodarki, polityki zagranicznej i samej egzystencji.
Zniszczenie irańskiego programu nuklearnego to więc nie tyle jedno pytanie o możliwości militarne, ile złożona sieć decyzji politycznych, ocen wywiadowczych, kalkulacji strategicznych i dyplomatycznych kosztów. Izrael z pewnością dysponuje potencjałem, by dokonać znaczących zniszczeń i opóźnień w realizacji irańskich planów atomowych, jednak całkowite wyeliminowanie tego zagrożenia jedną operacją pozostaje mało realne. Konflikt ten ma wiele wymiarów – nie tylko militarny, ale również ideologiczny, technologiczny i psychologiczny. W takiej rzeczywistości działania punktowe mogą odgrywać istotną rolę, ale nie zastąpią całościowej strategii radzenia sobie z długoterminowym ryzykiem, które wciąż pozostaje jednym z najpoważniejszych wyzwań dla bezpieczeństwa Izraela.
